شعر خوانی: پرواز
در پیله تا به کی بر خویشتن تنی / پرسید کرم را مرغ از فروتنی
قلمرو زبانی: پیله: حرکت / تنیدن: بافتن / را: از / فروتنی: تواضع / قلمرو ادبی: قالب: قطعه / وزن: مفعول فاعلن مفعول فاعلن (رشته انسانی)/ پرسش انکاری / مرغ: نماد انسانهایی است که توان به کمال رسیدن را دارند؛ اما کاری انجام نمی دهند / کرم: نماد انسانهایی که در وضعیت بدی اند؛ اما می خواهند خود را به کمال برسانند.
بازگردانی: مرغ با فروتنی از کرم پرسید: تا کی در پیله خودت می‌مانی و تار می‌بافی؟
پیام: اعتراض به کرم
تا چند منزوی در کنج خلوتی / دربسته تا به کی در محبس تنی
قلمرو زبانی: منزوی: گوشه نشین، آنکه از مردم کناره می‌گیرد / محبس: زندان / قلمرو ادبی: محبس تن: اضافه تشبیهی / پرسش انکاری
بازگردانی: تا کی می‌خواهی گوشه‌گیر باشی و در کنج خلوت بمانی؟ تا کی می خواهی در زندان بسته تن (پیله) در بند باشی؟
پیام: اعتراض به منزوی بودن
در فکر رستنم ـ پاسخ بداد کرم ـ / خلوت نشسته ام زین روی منحنی
قلمرو زبانی: رستن: نجات یافتن / منحنی: خمیده، قوس دار/ قلمرو ادبی:
بازگردانی: کرم پاسخ داد: من در فکر رها شدنم، برای همین به حالت خمیده در پیله خودم خلوت کرده و نشسته‌ام.
پیام: اندیشه رهایی
همسال‌های من پروانگان شدند / جستند از این قفس، گشتند دیدنی
قلمرو زبانی: جَستن: پریدن، گریختن (بن ماضی: جست، بن مضارع: جه) / دیدنی: آنچه ارزش دیدن داشته باشد / قلمرو ادبی: قفس: استعاره از پیله
بازگردانی: همسن و سالان من پروانه شدند، از قفس پیله گریختند و دیدنی و زیبا شدند.
پیام: رهایی همسالان
در حبس و خلوتم تا وارهم به مرگ / یا پر بر آورم بهر پریدنی
قلمرو زبانی: حبس: زندان / وارهیدن: نجات یافتن (بن ماضی: وارست، بن مضارع: واره) / بهر: برای / قلمرو ادبی:
بازگردانی: من در زندان و تنهایی نشسته‌ام تا بمیرم یا پر و بالی برای پرواز درآورم و پروانه شوم.
پیام: در اندیشه رهایی بودن
اینک تو را چه شد کای مرغ خانگی! / کوشش نمی‌کنی، پری نمی‌زنی؟
قلمرو زبانی: اینک: اکنون / را: برای / قلمرو ادبی:
بازگردانی: اکنون ای مرغ خانگی چه به سر تو آمده است که هیچ نمی‌کوشی و پرواز نمی‌کنی؟
پیام: عدم کوشش مرغ خانگی
نیما یوشیج (علی اسفندیاری)
درس دوم فارسی نهم: عجایب صنع حق تعالی، شعرخوانی: پرواز
