التمارین
اَلتَّمرینُ الْأَوَّلُ: ضَعْ فی الْفَراغِ کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلتَّوضیحاتِ التّالیَهِ مِنْ کَلِماتِ مُعجَمِ الدَّرسِ. (از میان واژگان لغت نامه درس در جای خالی برای گزارش‌های زیر واژه مناسب بگذار.)
۱- اَلَّذی لا رَجاءَ لَهُ لِلنَّجاحِ فی هَدَفِهِ: (کسی که در [رسیدن به] هدفش امیدی برای پیروزی ندارد.) / خائِب
۲- أَصْبَحَ فَقیراً وَ لا ثَروَهَ لَهُ: (تنگدست شد و دارایی ندارد.) / إفتَقرَ
۳- اَلَّذی حُزنُهُ کَثیرٌ: (کسی که اندوهش است.) / مَکروب
۴- اَلْأُسرَهُ وَ الْأَقرِباءُ: (خانواده و نزدیکان.) / أَهل
۵- أَعْطاهُ الطَّعامَ: (به او خوراک داد.) / أَطعَمَ
اَلتَّمرینُ الثّانی: أَکْمِلْ تَرجَمَهَ الْآیاتِ، ثُمَّ عَیِّنِ الْمَطلوبَ مِنکَ. (ترجمه آیات را کامل کن؛ سپس آنچه را از تو خواسته شده شناسایی کن.)
۱- لِیُنْفِقْ ذو سَعَهٍ مِنْ سَعَتِهِ. اَلطَّلاق: ۷
توانمند از توانمندیِ خودش باید انفاق کند. اَلْمَجرورَ بِحَرفِ جَرٍّ: مِنْ سَعَه
۲- وَ لا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُم إنَّ الْعِزَّهَ لِلهِ جَمیعاً. یونُس: ۶۵
سخنشان تو را نباید اندوهگین کند؛ زیرا ارجمندی، همه از آنِ خداست. اَلْفاعِلَ: قَوْلُ
۳- وَ لا تَأکُلوا مِمّا لَمْ یُذْکَرِ اسْمُ اللهِ عَلَیْهِ…. اَلْأَنعام: ۱۲۱
و از آنچه نامِ خدا بر آن یادنشده نخورید. نائِبَ الْفاعِلِ: اسْمُ / الْمُضافَ إلَیهِ: اللهِ
۴- أ فَلَمْ یَنظُروا إلَى السَّماءِ فَوْقَهُم کَیْفَ بَنَیْناها ۲…. ق: ۶
آیا مگر به آسمان بالای سرشان نگریسته اند که چگونه آن را ساخته ایم؟! اَلْفِعلَ الْمُضارِعَ وَ صیغَتَهُ: یَنظُروا؛ جمع مذکر غایب
۵- أ لَمْ یَعْلَموا أنَّ اللهَ هوَ یَقْبَلُ التَّوبَهَ عَنْ عِبادِهِ…. اَلتَّوبَه: ۱۰۴
آیا ندانسته اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می پذیرد؟ اَلْجارَّ وَ الْمَجرورَ: عَنْ عِبادِ
۶- و الّذینَ آمَنوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ وَ لمْ یُفَرَّقوا بَیْنَ أحَدٍ مِنْهُم أولئِکَ سَوْفَ یُؤْتیهِم أُجورَهُم ۴…. اَلنِّساء: ۱۵۲
و کسانی که به خدا و فرستادگانش ایمان آوردند و میان هیچ یک از آنان جدایی ننهادند [خدا] مزدهایشان را به آنها خواهد داد. اَلْمَفعولَ: أُجور
۱- ذوسَعَه: توانمند سَعَه: توانمندی ۲- بَنَیْنا: ساختیم
اَلتَّمرینُ الثّالِثُ: اِقْرَأِ الْآیاتِ التّالیَهَ، ثُمَّ انْتَخِبِ التَّرجَمَهَ الصَّحیحَهَ. (آیه‌های زیر را بخوان؛ سپس ترجمه درست را بگزین.)
۱- ﴿… عَلَی اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ المُؤْمِنونَ﴾ آل عمران: ۱۲۲
الف) مؤمنان تنها باید بر خدا توکّل کنند. ■ ب) مؤمنان فقط به خدا توکّل می‌کنند. □
۲- ﴿ قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا…﴾ الحجرات: ۱۴
بادیه نشینان گفتند: …
الف) … «ایمان می‌آوریم.» بگو: ایمان نمی‌آورید؛ بلکه بگویید: در سلامت می‌مانیم. □
ب) … «ایمان آوردیم.» بگو: ایمان نیاورده اید؛ بلکه بگویید: اسلام آوردیم. ■
۳- ﴿ أَ وَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ…﴾ الزمر: ۵۲
الف) آیا ندانسته اند که خدا روزی را برای هرکس بخواهد، می‌گستراند؟ ■
ب) آیا نمی‌دانند که خدا روزی را برای هر کس بخواهد، فراوان می‌کند؟ □
۴- ﴿ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ *اللَّهُ الصَّمَدُ *لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ *وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ ﴾
بگو: او خداوند یکتاست، خدا بی نیاز است …
الف) … نمی‌زاید و زاده نمی‌شود و کسی همانندش نیست. □
ب) … نزاده و زاده نشده و کسی برایش همتا نبوده است. ■
۵-﴿… فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هذَا الْبَیْتِ* الَّذِی أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ ﴾ [سوره قریش]
پس پروردگار این خانه را…
الف) … می‌پرستند؛ زیرا در گرسنگی خوراکشان داد و از ترس [دشمن] در امان نهاد. □
ب) … باید بپرستند، همان که در گرسنگی خوراکشان داد و از بیم [دشمن] ایمنشان کرد. ■
۱ ـ یُؤتـی: می دهد ۲ــ أُجور: مزدها «مفرد: أَجر 3- أسلم: اسلام آورد ۴-ـ الصمد: بی نیاز ۵ـ ولد: زایید (مضارع: یلد) ۶ـ الکفو: همتا 7ـ أطعم: خوراک داد ۸ـ الجوع: گرسنگی ۹ـ آمن: ایمن کرد، ایمان آورد
اَلتَّمرینُ الرّابِعُ: تَرْجِمِ الْجُمَلَ حَسَبَ قَواعِدِ الدَّرسِ، ثُمَّ عَیِّنْ صیغَهَ الْأَفعالِ فیها. (جمله‌ها را با توجه به قواعد درس ترجمه کن؛ سپس صیغه فعلها را در آن شناسایی کن.)
۱- لا تَرْجِعْ إلی بَیتِکَ: (به خانه ات برنگرد.) / لا تَرْجِعْ: للمخاطب؛ مفرد مذکر مخاطب
۲- لَمْ یَرْجِعْ صَدیقی: (دوستم برنگشت.) / لَمْ یَرْجِعْ: للغائب؛ مفرد مذکر غایب
۳- أَخَواتی لَمْ یَرْجِعْنَ: (خواهرانم برنگشتند.) / لَمْ یَرْجِعْنَ: للغائبات؛ جمع مؤنث غایب
۴- لا یَرْجِعْ صَدیقی: (نباید دوستم برگردد.) / لا یَرْجِعْ: للغائب؛ مفرد مذکر غایب
۵- أُختی لا تَرْجِعُ: (خواهرم برنمی‌گردد.) / لا تَرْجِعُ: للغائبه؛ مفرد مؤنث غایب
اَلتَّمرینُ الْخامِسُ: اِنْتَخِبِ الْجَوابَ الصَّحیحَ. (پاسخ درست را برگزین.)
۱- أنا ……….. فِی السَّنَتَینِ الْماضیَتَینِ. لن أُسافرَ □ لم أُسافرْ ■ لکی أُسافرَ □
(من در دو سال گذشته مسافرت نکرده ام.)
۲- علَیَکَ باِلمُحاوَلهِ، و ……….. فی حَیاتک. أَن تَیأسَ ■ کی تَیأسَ □ لا تَیأسْ □
(باید کوشش کنی و در زندگانی ات ناامید نشوی.)
۳- أرید ……….. إلی سوقِ الحَقائبِ. أن أذهَبَ ■ لم أذهَبْ □ إن أذهَبْ □
(می‌خواهم به بازار کیف[فروشی] بروم.)
۴- هوَ ……….. إلیَ المَلعَبِ غدا. لَن یَرْجعَ ■ ما رجِعَ □ لم یَرجعْ □
(او فردا به ورزشگاه بازنخواهد گشت.)
۵- مَن ……….. یَنجَحْ فی أعَمالهِ. لایَجتَهِدُ □ لایَجتَهِدْ □ یَجتَهِدْ ■
(هر کس در کارهایش بکوشد موفق می‌شود.)
الَتمَّرینُ السّادِسُ: عَیِّنِ البْیَتَ الفْارِسیَّ الذَّی یَرتبطُ باِلحَدیثِ فِی المَعنیَ. (بیت فارسی ای را شناسایی کن که با حدیث از نظر معنا در ارتباط باشد.)
۱- المؤمنُ قلیلُ الکلامِ کثیرُ العملِ. (مؤمن کم سخن و پرکار است.) الف
۲- العالمُ بلا عمل کالشّجرِ بلا ثمَر. رسول الله (دانای بدون کردار مانند درخت بدون میوه است.) ب
۳- أمَرَنی ربّی بمُداراه الناسِ کما أمَرَنی بأداء الفرائِض. (پروردگارم مرا به نرمخویی با مردم فرموده همانگونه که به انجام دادن واجبات دینی فرموده است.) هـ
۴- عداوهُ العاقل خیرٌ مِن صَداقه الجاهِل. (دشمنی دانا بهتر از دوستی نادان است.) و
۵- الدهرُ یَومان؛ یومٌ لک و یومٌ علیک. (روزگار دو روز است؛ روزی به سود تو و روزی به زیانت.) د
۶- خیرُ الأمورِ أوسطها. [رسول الله] (بهترین کارها میانه آنهاست.) ج
الف) کم گوی و گزیده گوی چون درّ / تا ز اندک تو جهان شود (نظامی گنجه ای)
ب) علم کز اعمال نشانش نیست / کالبدی دارد و جانش نیست. (امیر خسرو دهلوی)
ج) اندازه نگه دار که اندازه نکوست/ هم لایق دشمن است و هم لایق دوست (سعدی)
د) روزگار است آنکه گه عزت دهد گه خوار دارد / چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد. (قایم مقام فراهانی)
هـ) آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است / با دوستان مروت با دشمنان مدارا. (حافظ)
و) دشمن دانا که غم جان بوَد / بهتر از آن دوست که نادان بود. (نظامی گنجه ای)
اَلتَّمرینُ السّابِعُ: اُکْتُبْ مُفرَدَ هذِهِ الْکَلِماتِ. (مفرد این واژگان را بنویس.)
فرَائضِ: فریضه (واجب دینی) مُحاوَلات: مُحاوَله (کوشش) أقرِباء: قَریب (نزدیک) أجُور: أجر (سزا)
أنفُس: نفس (خود) أسْری: أسیر (بندی) أصْفیاء: صَفیّ (برگزیده) أعْراض: عِرْض (آبرو)
مَکارِم: مَکرُمه (بزرگواری) جُهّال: جاهل (نادان) أَنْظار: نظر (نگاه) أصْحاب: صَحابَه (یار)
صَفَحات: صَفحه (صفحه) خِصال: خَصله (ویژگی) أخْلاق: خُلق (خوی) تلِمْیذات: تلمیذه (فراگیر)
الَتمَّرینُ الثاّمِنُ: ضَعْ علَامهَ = بیَنَ المُرادِفیَنِ وَ علامهَ ≠ بیَنَ المُضادیَّنِ. (نشانه = میان دو مترادف و نشانه ≠ میان دو متضاد بگذار.)
أهْل (خانواده) = أُسرَه سلام (آشتی)≠ حَرْب(جنگ) یُعینُ (کمک می‌کند)= ینَصُرُ
مَکروب (اندوهگین)= مَحزون ضاعَ (تباه شد)≠ وُجِدَ (پیدا شد) بُعِثَ (فرستاد شد)= أُرسِلَ
حُزْن (اندوه)≠ فرَح (شادی) بَنَینا (ساختیم)= صَنعْنا طَعام (خوراک)= غِذاء
آتی (داد)≠ أَخَذَ (گرفت) ضیاء (روشنایی)≠ ظلامَ (تاریکی) صِدقْ (راستی)≠کذْب (دروغ)
اَلْبَحثُ الْعِلمیُّ
■ اِقْرَأْ هذِهِ الْمَقالَهَ جَیِّداً، ثُمَّ اکْتُبْ مِثْلَها حَوْلَ أَحَدِ الْعُلَماءِ الْإیرانیّینَ وَ الْعَرَبِ. (این جستار را خوب بخوان؛ سپس پیرامون یکی از دانشمندان ایرانی و عربی، مانند آن را بنویس)
اَلشّاعِرُ أَحمَد رامی شاعِرٌ مِصریٌّ مِن أَصلٍ تُرکیٍّ، وُلِدَ فی حَیِّ (کوی) السَّیِّدَهِ زَینَب بِالْقاهِرَهِ. تَخَرَّجَ مِنْ مَدرَسَهِ الْمُعَلِّمینَ. وَ حَصَلَ عَلی شَهادَهٍ فی فَرْعِ الْمَکتَباتِ وَ الْوَثائِقِ (رشته کتابداری و اسناد) مِن جامِعَهِ السّوربون. دَرَسَ اللّغَهَ الفْارِسیهَّ فی فرَنسا، ترْجَمَ «رُباعیّاتِ خَیّامٍ النَّیسابوریِّ.»
(احمد رامی شاعر از سخنوران مصری است از تباری ترک؛ در کوی سید زینب در قاهره زاده شد. از دانشسرای تربیت مدرس دانش آموخته شد. دانشنامه ای در رشته کتابداری و اسناد از دانشگاه سوربن به دست آورد. در فرانسه زبان پارسی آموخت و رباعیات خیام نیشابوری را به عربی برگرداند.)
حکیم عمر خیّام نیشابوری:
آمد سحری ندا ز میخانه ما / کِای رند خراباتیِ دیوانه ما
برخیز که پر کنیم پیمانه ز می / زان پیش که پر کنند پیمانه ما
تَرجَمَهُ أَحمَد رامی:
سَمِعْتُ صَوتاً هاتِفاً فِی السَّحَرْ / نادَی مِن الْحانِ: غُفاهَ الْبَشَرْ
هُبّوا امْلَؤوا کَأَسَ الْمُنی قَبْلَ أَنْ / تَملَأَ کَأْسَ الْعُمْرِ کَفُّ الْقَدَرْ
هاتِف: صدایی که شنیده می شود ولی صاحب صدا دیده نمی شود.
غُفاه: آنان که به خوابی سبک فرورفته اند / هُبوّا: بیدار شوید (در اینجا)؛ / مُنی: آرزوها؛ / کَفُّ الْقَدَرِ: دست سرنوشت
انواع لام
