الدرس الرابع: نظام الطبیعه

التَّمارین

اَلتّمرینُ الأوّل: عَیِّنْ کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلتَّوضیحاتِ التّالیَهِ مِنْ مُعْجَمِ الدَّرسِ. (واژه مناسب برای توضیحات زیر را از واژه نامه درس شناسایی کن.)

۱- أَنواعٌ مِنَ النَّباتاتِ الَّتی یَتَغَذَّی الْإنسانُ بِها. (انواع گیاهان که انسان از آنها تغذیه می‌کند.) الخَضرَوات

۲- أَرْضٌ واسِعَهٌ خَضْراءُ تُزْرَعُ فیها أَنواعُ الْمَحاصیلِ. (زمین گسترده سبز که در آن انواع فراورده‌ها کشت می‌شود.) الحَقل، المَزرعَه

۳- عالِمٌ مُتَخَصِّصٌ بِأُمورِ مِهْنَهٍ أَوْ عَمَلٍ أَوْ بَرنامَجٍ. (دانشمند کارشناس در امر پیشه، کار یا برنامه‌ای.) الخَبیر

۴- مَوادُّ کیمیاویهٌ وَ طَبیعیهٌ لِتَقویهِ التُّرابِ الضَّعیفِ. (مواد شیمیایی و طبیعی برای تقویت خاک ضعیف.) الأسْمِده (السّماد)

۵- حَیوانٌ صَغیرٌ یعَیشُ تحْتَ الأرضِ ینقُلُ داءَ الطّاعونِ؛ وَ القِطُّ مِنْ أعدائِهِ. (جانور کوچکی که زیر زمین زندگی می‌کند بیماری طاعون را منتقل می‌کند و گربه از دشمنانش.) الفأرَه

اَلتّمرینُ الثّانی: اِقرَأ النَّصَّ التاّلیَ؛ ثُمَّ عَیِّنْ ترجَمَهَ الکلماتِ الَّتی أُشیرَ إلَیهِ بِخَطٍّ، وَ اکتُبِ المَطلوبَ مِنکَ. (متن زیر را بخوان؛ سپس ترجمه واژگانی را که با خط به آنها اشاره شده شناسایی کن و آنچه را از تو خواسته شده بنویس.)

الکِتابُ الخامِسُ وَ الأربعونَ مِنْ نهْج البْلَاغهِ

إلیٰ عُثمانَ بْنِ حُنَیفٍ عامِلِ أمیرِ الْمُؤمِنینَ عَلیٍّ (ع) عَلَی البَصرَهِ.

أمّا بَعدُ یَا ابنَ حُنَیفٍ فَقَد بَلَغَنی أنَّ رَجُلاً مِن فِتیَهِ أهلِ البَصرَهِ دَعاکَ إلَی مَأدُبَهٍ فَأسرَعَت إلَیها؛ وَ ما ظَنَنتُ أنَّکَ تُجیبُ إلَی طَعامِ قَومٍ عائِلُهُم مَجفُوٌّ وَ غَنیُّهُم مَدعُوٌّ.

… ألا إنَّ لِکُلِّ مَأمومٍ إماماً یَقتَدی بِهِ وَ یَستَضیءُ بِنورِ علمِهِ.

ألا وَ إنَّ إمامَکُم قد اکتَفَی بِطِمرَیهِ وَ مِن طُعمِهِ بِقُرصَیهِ.

ألا وَ إنَّکُم لا تَقدِرونَ عَلَی ذلِکَ وَ لکِن أعینونی بِوَرَعٍ وَ اجتِهادٍ وَ عِفَّهٍ وَ سَدادٍ.

نامه چهل و پنجم نهج البلاغه

به عثمان بن حُنَیف استاندار امیر المؤمنین علی در بصره؛

امّا پس ]از یاد خدا و پیامبر [اى پسر حُنَیف، به من ]خبر[ رسید که مردى از مردان بصره، تو را به مهمانىِ خویش فراخواند و تو به سرعت به سوى آن شتافتى. گمان نمى کردم مهمانىِ مردمى را بپذیرى که تهیدستشان رانده و ثروتمندشان دعوت شده است.

آگاه باشید که هر رهروی پیشوایی دارد که از او پیروى مى کند و از نور دانشش روشنى می جوید.

آگاه باشید امامتان از دنیایش به دو جامه کهنه و از خوراکش به دو قرص نان بسنده کرده است.

آگاه باشید که قطعاً شما نمی توانید چنین کنید؛ ولی با پارسایی و تلاش و پاکدامنى و درستی، مرا یارى دهید. 

۱) عَیِّنْ نونَ الْوِقایَهِ فِی النَّصِّ: (نون وقایه در متن را شناسایی کن.) / بَلَغَنی، أعینونی

۲) أعْرِبِ الکلماتِ التَّی تحتَها خَطٌّ: (اعراب واژگانی را زیر آنها خط است بازگو کن.)

أمّا بَعدُ یَا ابنَ حُنَیفٍ فَقَد بَلَغَنی أنَّ رَجُلاً مِن فِتیَهِ أهلِ البَصرَهِ دَعاکَ إلَی مَأدُبَهٍ فَأسرَعَت إلَیها. (امّا پس [از یاد خدا و پیامبر] اى پسر حُنَیف، به من [خبر] رسید که مردى از مردان بصره، تو را به مهمانىِ خویش فراخواند و تو به سرعت به سوى آن شتافتى.)

حُنَیفٍ: مضاف الیه؛ مجرور به کسره/  رَجُلاً: اسم «أنّ» منصوب؛ نصب آن به فتحه / فِتیَهِ: مجرور به حرف جرّ؛ جرّ آن به کسره / البَصرَهِ: مضاف الیه؛ مجرور به کسره / مَأدُبَهٍ: مجرور به حرف جرّ؛ جرّ آن به کسره

۳) عَیِّنْ مِنَ النَّصِّ کلمَهً عَلیٰ وَزْنِ «أفعَلتَ» وَ الأُخْریٰ عَلیٰ وَزْنِ «اِفتِعال». (از متن واژه ای را بر وزن «أفعَلتَ»  و دیگری بر وزن «اِفتِعال» شناسایی کن.) / أسرَعتَ؛ اجتِهادٍ

۴) عَیِّنْ نوعَ فعلِ «لا تَقدِرونَ» و صیغَتَهُ: (نوع فعل«لا تَقدِرونَ» و صیغه آن را بازگو کن.) / مضارع منفی؛ للمخاطبین

۱- اَلفِتیْهَ: اَلشَّباب «مُفرَدُهُ: اَلْفَتی» ۲- اَلمَأدُبه: مائِدَهُ الضّیافَهِ ۳- الَعائِل: اَلْفَقیر ۴- اَلمَجْفُوّ: اَلْمَطرود ۵- اَلمَدْعُوّ: الَذَّی قدْ دَعَوْناهُ ۶- الَمَأموم: التّابِع، الَذَّی خَلفَ الْإمامِ ۷- اقِتدَی: تَبِع ۸- اسْتضاءَ: طَلَبَ الضَّوْءَ ۹- اِکْتَفی بِهِ: جَعَلَهُ کافیاً ۱۰ – الطَّمر: اللباسُ العَتیقُ «جَمْعُهُ: الأطمار ۱۱- الطّعم: اَلطَّعام  12- اَلقُرْص: قطِعَهٌ مِنَ الخُبزِ وَ نحْوِهِ دائرِیُّ الشَّکلِ ۱۳- أَعینونی: اُنْصُرونی ۱۴- الَسَّداد: الَصَّواب (درستی)

«فِتْیَه» جمعِ «فَتی» در اصل به معنای «جوانان» است. در این متن اشاره به یکی از مردان سرشناسِ سرمایه دار است.

اَلتّمرینُ الثالث: تَرْجِمِ الکلماتِ التاّلیهَ. (واژگان زیر را ترجمه کن.)

اَلتَّمرینُ الرّابِعُ: اُکْتُبِ الْعَمَلیّاتِ الْحِسابیَّهَ التّالیَهَ کَالْمِثالِ: (محاسبات ریاضی زیر را مانند نمونه بنویس.)

۱- تِسْعَهٌ زائدُ أرْبعَهٍ یُساوی ثلاثهَ عَشَرَ. (نه بعلاوه چهار برابر سیزده می شود.)     13 = 4 + 9

۲- سَبعهٌ فی خَمْسَهٍ یُساوی خَمْسَهً وَ ثلاثینَ. (هفت در پنج برابر سی و پنج می شود.)   35 = 5 × ۷

۳- أَرْبَعونَ تَقسیمٌ عَلیٰ أَرْبَعَهٍ یُساوی عَشَرَهً. (چهل تقسیم بر چهار برابر ده می شود.)   10 = 4 ÷ ۴۰

۴- سِتَّهٌ وَ تِسْعونَ ناقِصُ سِتَّهَ عَشَرَ یُساوی ثَمانینَ. (نود و شش منهای شانزده برابر هشتاد می شود.)   80 = 16 – 96

۵- ثَمانیهٌ وَ سِتوّنَ ناقصُ أحَدَعَشَرَ یُساوی سَبعهً وَ خَمْسینَ. (شصت و هشت منهای یازده برابر پنجاه و هفت می شود.)   57 = 11 – 68

۶- واحِدٌ وَ عِشْرونَ زائدُ اثنْیَنِ وَ سِتینَ یُساوی ثلاثهً وَ ثَمانینَ. (بیست و یک بعلاوه شصت و دو برابر هشتاد و سه می شود.)   83 = 62 + 21