آموزه نهم: نوجوان باهوش

خودارزیابی

۱- پرسش‌های قائم مقام فراهانی برای آزمایش فرزندانش چه بود؟

– کاشف الکل که بود؟ / این شعر از کیست؟

۲- ویژگی های مشترک امیرکبیر و قائم مقام فراهانی چیست؟

– هر دو دانا و زیرک بودند. با کوشش و پشتکار به جایگاه بالایی رسیدند. هر دو صدر اعظم شدند و با نادانی ستیزیدند و ایران را آباد کردند.

۳- خدمات قائم مقام فراهانی و امیرکبیر به ایران چه بوده است؟

– قائم مقام فراهانی قراردادهای ارزشمندی را بست. امیرکبیر دارالفنون را راه انداخت. دانشجویانی را به خارج گسیل داشت و از ریخت و پاش درباریان جلوگیری کرد.

دانش زبانی: صفت بیانی

به جمله های زیر، توجّه کنید.

◙ دانشجوی کوشا، مقالۀ خوبی نوشت.

◙ باغبان مهربان، گل‌های صورتی را کاشت.

گروه های اسمی جمله‌های بالا را در جدول زیر، می‌بینیم.

در هر چهار گروه اسمی، واژه ای که بعد از اسم آمده است «صفت بیانی» است، که دربارۀ چگونگی و ویژگی‌های اسم، توضیحاتی را بیان می‌کند. صفت بیانی معمولاً پس از اسم می‌آید و «وابستۀ پسین» اسم به شمار می‌آید.

در نمونه‌های بالا واژه‌های کوشا، خوب، مهربان و صورتی، صفت بیانی هستند.

گفت و گو

۱- دربارۀ یکی از شخصیت‌های معروف استان، شهر، روستا یا منطقۀ خود تحقیق کنید و نتیجۀ آن را در کلاس گزارش دهید. – به عهده دانش آموزان

۲- متن «آشپززادۀ وزیر» یا «نوجوان باهوش» را در کلاس نمایش دهید.

فعالیت های نوشتاری

۱- واژه‌های مهمّ املایی را از متن درس بیابید و بنویسید.

– مطالب، مکث، حلاوت، خاص، بی‌نظیر، هیاهو، طراوت، تعارف، تاسف‌بار، هلهله، صدر اعظم، منشأ، ذکاوت، صفر، شیوع.

۲- در هر یک از جمله‌های زیر، صفت های بیانی را بیابید.

◙ زنان اندیشمند، در سربلندی ایران عزیز، نقش مؤثر داشته‌اند.

◙ من آینده‌ای درخشان برای این نوجوان می‌بینم.

◙ برگ‌های سبز، زیر نور گرم خورشید می‌درخشیدند.

۳- واژه‌های زیر را با صفت‌های بیانی مناسب، گسترش دهید.

نمونه: حرم ← حرم مطهّر

مطالب: مطالب سودمند / کاشف: کاشف زیرک

لهجه: لهجه زیبا / دریا: دریای خروشان

همزه (ء) یکی از حرف‌های الفبای زبان فارسی است. این حرف، مانند سایر حرف‌ها در خطّ فارسی، حرکت‌گذاری نمی‌شود؛ بنابراین بهتر است بنویسیم قائم و نه قائِم مؤدّب و نه مؤَدّب

در املای واژه‌هایی مانند جزءِ اول شیءِ نورانی نشانۀ کسره نیست؛ به این نشانه نقش‌نِمای اضافه می‌گویند.

در نوشتن واژه‌های عربی همزه‌دار نیز باید توجّه و دقّت کافی داشت؛ مانند: « شأن، رؤیا، مؤسّس، لؤلؤ، رئوس، توطئه، إن شاء الله.»

پی دی اف درس نهم فارسی هشتم