عربی (۱) مشترک

نشانی فیلمهای سعید جعفری در آپارات

https://www.aparat.com/jafarisaeed

تدریس خصوصی برای درس فارسی؛ عربی و علوم و فنون ادبی: ۰۹۳۷۶۷۹۷۸۵۲

پیشگفتار

سخنی با دبیران، گروه های آموزشی، مدیران مدارس و اولیای دانش آموزان

شایسته است که دبیر عربی برای تدریس این کتاب:

 1- کتاب های عربی پایه های هفتم تا یازدهم را تدریس، یا مطالعه کرده باشد.

 2- دورۀ آموزشی توجیهی ضمن خدمت این کتاب را گذرانده باشد.

 3- کتاب معلّم را با دقت کافی بررسی کرده باشد.

خداوند را سپاسگزاریم که به ما توفیق داد تا با نگارش آخرین کتاب عربی، زبان قرآن (۱) ویژۀ پایۀ دهم رشته های ریاضی و فیزیک و علوم تجربی به جوانان کشور عزیزمان خدمتی فرهنگی ارائه کنیم.

رویکرد «برنامۀ درسی عربی» بر اساس «برنامۀ درسی ملّی» این است:

«پرورش مهارت های زبانی به منظور تقویت فهم قرآن و متون دینی و کمک به زبان و ادبیات فارسی»

شیوۀ تألیف کتاب های عربی هفتم تا یازدهم متن محوری است. انتظار می رود دانش آموز پایۀ یازدهم بتواند در پایان سال تحصیلی، متون و آیات آسان قرآن، حدیث و نیز ترکیبات و عبارات عربی متون نظم و نثر فارسی را در حد ساختارهای خوانده شده، درست بخواند و معنای آنها را بفهمد و ترجمه کند.

این کتاب با توجّه به مصوبات اسناد بالادستی «برنامۀ درسی ملّی» و «راهنمای برنامۀ درسی» نوشته شده است. برنامۀ درسی ملّی، مهم ترین سند تألیف کتب درسی است. راهنمای برنامۀ درسی عربی نیز نقشۀ راه تألیف تمام کتاب های درسی عربی است.

کلمات کتاب های عربی هفتم تا یازدهم، پرکاربردترین واژگان زبان عربی است که در قرآن، حدیث، روایات و زبان و ادبیات فارسی بسیار به کار رفته است.

هدف اصلی، فهم متون عربی به ویژه قرآن کریم و نیز متون دینی همانند احادیث، دعاها و متون ادب فارسی آمیخته با واژگان عربی است.

از آنجا که یکی از چهار مهارت زبانی «سخن گفتن» است و به استناد برنامۀ درسی ملّی، مکالمات کوتاهی در کتاب گنجانده شده است؛ مکالمه بستری مناسب برای آموزش هر زبانی است و کلاس درس را جذّاب، شاداب، پر تحرک و فعّال می سازد؛ ولی هدف اصلی برنامۀ درسی عربی نیست.

مهم ترین تأکیدات دربارۀ شیوۀ تدریس و ارزش‌یابی کتاب:

(رعایت این تأکیدات در کنکور و مسابقات علمی، امتحان نوبت اول و دوم و کتاب های کمک آموزشی الزامی است. این نوشته به منزلۀ بخشنامۀ رسمی است.)

۱- کتاب عربی زبان قرآن پایۀ دهم در هشت درس تنظیم شده است. هر درس را می توان در سه جلسۀ آموزشی تدریس کرد.

۲- دانش آموز پایۀ دهم با این ساختارها آشنا شده است:

◙ فعل های ماضی، مضارع، امر، نهی، نفی، مستقبل، معادل ماضی استمراری، ترکیب اضافی و وصفی، وزن و ریشۀ کلمات، اسم اشاره، کلمات پرسشی، و ساعت خوانی.

◙ در بخش وزن و حروف اصلی نیز با چند وزن معروف آشنا شده است.

◙ در ساعت خوانی فقط ساعت کامل، ربع و نیم آموزش داده شده؛ مثلاً «چهار و بیست و پنج دقیقه» آموزش داده نشده است.

۳- درس اول دوره آموخته های پیشین است و در هفت درس دیگر نیز این مرور انجام شده است.

۴- در درس عددها آموزش داده می شود. در دورۀ اول متوسطه عددهای اصلی و ترتیبی تا دوازده آموزش داده شده است. در این کتاب عددهای اصلی از یک تا صد و عددهای ترتیبی از یکم تا بیستم آموزش داده شده است. مباحث مطابقت عدد و معدود و ویژگی های معدود جزء اهداف آموزشی کتاب نیست.

۵- دانش آموزان در دورۀ اول متوسطه با فعل های مجرد و مزید در کتاب درسی آشنا شده اند و در تـمرینات فقط با صرف فعل های ثلاثی مجرد صحیح و سالم رو  به  رو شده اند؛ اما فعل های مزید، مهموز، مضاعف و معتل نیز در کتاب به کار رفته است؛ مانند آمن، اِبتَسم، أَتی، أَجاب، أَحب، اِحتَرَق، اِشتَری، أَصاب، أَعطی، تَخرجَ، حاول، حذر، زاد و … هدف آموزشی درس سوم و چهارم این است که با استفاده از آموخته های سه سال اول با فعل هایی آشنا شوند که «ماضی سوم شخص مفرد» آنها بیش از سه حرف است. ذکر اصطلاحات ثلاثی مجرد و مزید و تشخیص ثلاثی مجرد و مزید و ذکر نوع باب و صیغۀ فعل از اهداف آموزشی نیست. فعل های معتلّ ، مهموز، مضاعف و هر گونه فعلی که تغییرات پیچیدۀ صرفی دارد از اهداف کتاب نیست؛ مثلاً در کتاب فعل «استفاد» به کار رفته و فعل استفعل نیز آموزش داده شده است؛ از فعل اِستَفد سؤال طرح نـمی شود؛ ولی اگر معنای اِستَفادت را در جمله بخواهیم، اشکالی ندارد؛ چون تغییراتی در مقایسه با اِستَفاد ندارد.

۶- در درس پنجم جملۀ اسمیّه و فعلیّه تدریس می شود. هدف شناخت اجزای جمله یعنی فعل، فاعل، مفعول به، مبتدا و خبر است؛ اما قرار دادن اِعراب کلمات هدف نیست. کتاب کاملاً حرکت گذاری شده است تا دانش آموز با خواندن متون و عبارات ذوق پیدا کند و به تدریج با اِعراب کلمات آشنا شود.

۷- در درس ششم فعل مجهول تدریس می شود. هدف این است که دانش آموز جمله های دارای فعل مجهول را درست معنا کند؛ تبدیل جملۀ دارای فعل معلوم به مجهول و برعکس هدف نیست.

۸- در درس هفتم معانی حروف جر آموزش داده می شود. دانش آموز باید بتواند حروف جر و جار و مجرور را در جمله درست تشخیص داده و ترجمه کند.

۹- در درس هشتم مهم ترین وزن های اسم های مشتق تدریس می شود. فقط شناخت نوع آنها و دانستن معنایشان مطلوب است. تشخیص جامد از مشتق و ساختن اسم مشتق از فعل ارائه شده هدف کتاب نیست.

۱۰- نیازی به ارائۀ جزوۀ مکمل قواعد به دانش‌آموز نیست. آنچه دانش‌آموز نیاز داشته در کتاب آمده است یا سال  بعد خواهد آمد.

 11- پژوهش های هر درس، نمایش، سرود، ترجمۀ تصویری و داستان نویسی، کار عملی در درس عربی محسوب می شود.

۱۲- تحلیل صرفی و اِعراب، تعریب، تشکیل و اِعراب گذاری از اهداف کتاب درسی نیست.

۱۳- آموزش فعل و ضمیر در کتاب های متوسطۀ اول بومی سازی شده و بر اساس «من، تو، او، ما، شما، ایشان» است. سبک پیشین این گونه بود: «هو، هما، هم، هی، هما، هنّ، أنت، أنتُما، أنتُم، أنت، أنتُما، أنتُن، أنا، نَحن.» شیوۀ نوین در تدریس آزمایشی کاملاً موفّق بود و دانش آموزان درس را بهتر آموختند.

۱۴- تبدیل «مذکر به مؤنث» یا «مخاطب به غیر مخاطب» یا «جمع به غیر جمع» و بالعکس و موارد مشابه از اهداف کتاب نیست.

۱۵- معنای کلمات در امتحان داخل جمله خواسته می شود.

۱۶- در بخش أنوار القرآن فقط معنای کلماتی مد نظر است که به شکل «جای خالی»، «زیرخط دار» یا «دو گزینه ای» طراحی شده است. به عبارت دیگر معنای سایر کلمات، هدف نیست. ضمناً این بخش برای کار در منزل است و دبیر فقط در صورت داشتن وقت می تواند در کلاس کار کند؛ اما در هر حال در امتحان از آن سؤال طرح می شود.

۱۷- روخوانی دانش آموز و فعالیت های شفاهی او در طول سال تحصیلی نمرۀ شفاهی وی را در نمرۀ میان نوبت تشکیل می دهد.

۱۸- در کتاب جای کافی برای نوشتن ترجمه و حل تـمرین در نظر گرفته شده است تا به دفتر تـمرین نیازی نباشد.

۱۹- از طریق وبگاه دفتر تألیف می توان با نحوۀ تهیۀ کتاب معلّم، بارم بندی و نمونه سؤال استاندارد آشنا شد. همچنین در شبکۀ ملّی مدارس (رشد) اطّلاعات سودمند بسیاری را می توان به دست آورد.

۲۰- از همکاران گرامی درخواست داریم تا با رویکرد دفتر تألیف همگام شوند؛ زیرا دانش آموزان با این شیوه از دورۀ اول متوسطه به دورۀ دوم متوسطه آمده اند.

آگاهی از نظریات شما موجب خوشحالی ما می شود؛ می توانید از طریق وبگاه گروه عربی پیغام بگذارید.

نشانی وبگاه گروه عربی: www.arabic-dept.talif.sch.ir