فعل از نظر زمان

✅یادآوری:

الف) بن ماضی= مصدر بدون «ن»:

مصدر                             بن ماضی

رفتن                               رفت

رُفتن                               رُفت

آراستن                             آراست

زدودن                              زدود

نگریستن                          نگریست

جستن                              جست

ب) بن مضارع = فعل امر بدون « ب‍ »:

مصدر   فعل امر             بن مضارع

رفتن       برو                    رو

رُفتن       بروب                 روب

آراستن    بیارا                  آرا

زدودن     بزدا                   زدا

نگریستن بنگر                  نگر

جستن     بجو                   جو

پ) صفت مفعولی:

بن ماضی + ه/‍ه

نمونه: رفته، رُفته، آراسته، زدوده، نگریسته، جسته

✅ انواع فعل از نظر زمان:

الف) ماضی: فعلی است که در زمان گذشته روی می دهد.

ب) مضارع: فعلی که در زمان حال و گاهی آینده روی می دهد.

پ) آینده: فعلی که در زمان آینده روی می دهد.

انواع فعل ماضی:

۱- ماضی ساده:

 بن ماضی+ شناسه‌های ماضی (–َم، -ی، … / -یم، -ید، –َند):

شناختم، شناختی، شناخت/

شناختیم، شناختید، شناختند

منفی ماضی ساده: نشناختم، نشناختی …

۲- ماضی استمراری:

می+ ماضی ساده:

می‌گفتم، می‌گفتی، می‌گفت / می‌گفتیم، می‌گفتید، می‌گفتند

منفی ماضی استمراری: نمی‌گفتم، نمی‌گفتی …

گوشزد:

در فارسی کهن، ماضی استمراری به چند صورت دیگر هم به کار می‌رفته است:

الف) «همی»‌ به جای «می»: همی‌گفتم…

ب) می/ همی‌ + ماضی ساده + ی (استمراری): می‌گفتمی…

ت) ماضی ساده + ی (استمراری): گفتمی…

۳- ماضی بعید:

صفت مفعولی + بودم، بودی، بود/ بودیم، بودید، بودند:

رفته بودم، رفته بودی، رفته بود / رفته بودیم، رفته بودید، رفته بودند

منفی ماضی بعید: نرفته بودم، نرفته بودی …

۴- ماضی نَقلی:

صفت مفعولی + ام، ای، است / ایم، اید، اند:

شنیده‌ام، شنیده‌ای، شنیده‌است / شنیده‌ایم، شنیده‌اید، شنیده‌اند

منفی ماضی نَقلی: نشنیده‌ام، نشنیده‌ای …

گوشزد:

در فارسی کهن، ماضی نقلی به صورت زیر، نیز به کار می‌رفته است(فعل نیشابوری):

شنیدهستم، شنید‌ستی، شنیدست

شنید‌ستیم، شنید‌ستید، شنید‌ستند

۵- ماضی التزامی:

 صفت مفعولی + باشم، باشی، باشد / باشیم، باشید، باشند:

آمده باشم، آمده باشی، آمده باشد

آمده باشیم، آمده باشید، آمده باشند

منفی ماضی التزامی: نیامده باشم، نیامده باشی …

۶- ماضی مستمر:

داشتم، داشتی، داشت/ داشتیم، داشتید، داشتند + ماضی استمراری:

داشتم می‌گفتم، داشتی می‌گفتی، داشت می‌گفت

داشتیم می‌گفتیم، داشتید می‌گفتید، داشتند می‌گفتند

منفی ماضی مستمر: نمی‌گفتم، نمی‌گفتی …

انواع فعل مضارع:

۱- مضارع اِخباری:

می + بن مضارع + شناسه‌های مضارع (–َ م، – ی، –َ د / -یم، – ید، –َ ند):

می‌شناسم، می‌شناسی، می‌شناسد

می‌شناسیم، می‌شناسید، می‌شناسند

گوشزد:

فعل‌های «است، هست، نیست و دارم، داری، دارد، داریم، دارید، دارند» نیز مضارع اِخباری به‌شمارمی‌آیند.

در فارسی کهن، گاهی به جای «می»، «همی» به کار می‌رفته است: همی‌گویم …

منفی مضارع اِخباری: نمی‌شناسم، نمی‌شناسی …

۲- مضارع التزامی:

ب‍ + بن مضارع + شناسه‌های مضارع:

بدانم، بدانی، بداند / بدانیم، بدانید، بدانند

گوشزد:

گاهی فعل مضارع التزامی بدون «ب‍» می آید؛ مانند: فعل‌های باشم، باشی، باشد، باشیم، باشید، باشند/

شوم، شوی، شود، شویم، شوید، شوند/ برگردم…، روی دهد و…

منفی مضارع التزامی: ندانم، ندانی …

۳- مضارع مستمر:

دارم، داری، دارد/ داریم، دارید، دارند + مضارع اخباری:

دارم می‌روم، داری می‌روی، دارد می‌رود

داریم می‌رویم، دارید می‌روید، دارند می‌روند

منفی مضارع مستمر: نمی‌شناسم، نمی‌شناسی …

۳- آینده:

خواهم، خواهی، خواهد/ خواهیم، خواهید، خواهند + مصدر بدون –َ ن:

خواهم کاست، خواهی کاست، خواهد کاست

خواهیم کاست، خواهید کاست، خواهند کاست

منفی آینده: نخواهم کاست، نخواهی کاست …

گوشزد:

عبارت «می‌خواهم بروم» و «می‌خواهم رفت» آینده به شمار نمی‌روند.

امر:

بـ + بن مضارع + شناسه

برو، بروید

نهی

نـ + بن مضارع + شناسه

نرو، نروید

فعل مجهول

صفت مفعولی + گردانش فعل «شدن»

دیده شدم، دیده شدی، دیده شد / دیده شدیم، دیده شدید، دیده شدند.

منفی فعل مجهول: دیده نشدم، دیده نشدی …

زمان های پرکاربرد
فعل از نظر زمان

برای آگاهی بیشتر از فعل و دانش افزایی اینجا را کلیک کنید.

ویدئو فعل از نظر زمان(آپارات)

ویدئو فعل از نظر زمان (یوتیوپ)

فعل در زبان پارسی
Follow by Email
YouTube
LinkedIn
LinkedIn
Share
Instagram
Telegram
پیمایش به بالا